DERETA
Gotovo telegrafski piše gospođa Željka Mihić iz Australije, s molbom da joj napišemo nešto o (njenom devojačkom) prezimenu Dereta - priznajući da zna jedva nekoliko činjenica o korenima porodice, a koje je čula od dede. Naime, po njegovim rečima, doselili su se iz Bosne u Dalmaciju. Deda je odrastao u Šopotu kod Benkovca, a imao je i neke beleške koje kažu da su u Dalmaciji živeli poslednja tri veka do rata devedesetih - kada su posle akcije "Oluja", morali da dođu u Srbiju, a potom se i isele u Australiju.
Dereta, odnosno Deretić, nisu baš tako retka prezimena o čemu svedoči njihovo prisustvo u mnogim krajevima ranije SR Hrvatske i SR BiH. Prema "Leksiku prezimena SR Hrvatske", oko sredine pa skoro do kraja proteklog stoleća (ne znamo današnje stanje), porodice Dereta su (sa više od deset osoba ovog prezimena) bile žitelji opština: Bjelovar, Vinkovci, Vojnić, Vrgin-Most, Garešnica, Daruvar, Drniš, Karlovac, Ludbreg, Našice, Sinj, Slavonski Brod i Slunj, dok su u većem broju bili u selima: Biočić kod Drniša, Bukovac i Visočka Donja (Vojnić), Zagreb, Mirkovci (Vinkovci), Polojski Varoš (Slunj) i Šopot (Benkovac) - gde ih je bilo 23 osobe u tri domaćinstva.
U "Karlovačkom vladičanstvu", tvrdi se da su Derete pravoslavne srpske porodice sa samo jednom slavom - Sv. Jovan Krstitelj. Među srpskim prezimenima u Bosni s kraja 19. veka zabeležene su Derete u parohijama Glamoč i Dobrljin (kod Dubice). I ove porodice slave isključivo Sv. Jovana Krstitelja, što je jasan znak da one predstavljaju jedinstvenu, organsku celinu, te da su se glamočke porodice Dereta iseljavale u Dalmaciju - iako je to, najverovatnije (što smo dosad često isticali), bio povratni proces.
Na Glamočku visoravan nastanio se iz Hercegovine širi skup od nekih petnaestak porodica, ogranaka familije Dereta koja se ranije prezivala Deretić: Perovići, Vukadinovići, Mitrovići, Radovići i Šćepanovići. Ovamo su došli iz Orahovca (Lastva, Trebinje), a prema predanju, daljom starinom su "od Aćima Šarca, kovača iz Risna" i u "dalekom srodstvu sa Derićima iz Sutorine". I u ovim krajevima svi Deretići slave Sv. Jovana Krstitelja, a preslavljaju Malu Gospojinu.
Nakićenović za Deretiće u Boki tvrdi, pak, da su poreklom iz Hercegovine (iz Popova Polja) i Dalmacije, a u Baošiće se oko 1870. jedna pokatoličena porodica doselila sa ostrva Vis. Derići su, međutim, upravo odgonetka "korena" Dereta i Deretića ako ne u biološko-genetskom, a ono u semantičkom, lingvističkom smislu porekla samog prezimena: istoričar Dušan J. Popović ("O Cincarima" 1937), navodi nekoliko tzv. cincarskih (po nama: prasrpskih) porodica Dera - a Dereta je samo augmentativni oblik od koga je zatim načinjeno i prezime naše čitateljke.
