Arhitektura Beograda na fotografijama
Proteklog vikenda u galeriji Srpske nacionalne akademije u Torontu otvorena je zanimljiva izložba pod nazivom "Arhitektura Beograda na starim fotografijama". Izložbu je osmislio i priredio Beograđanin Milan Šćekić, arhitekta sa višedecenijskim prebivalištem u Torontu.
Reč je o nekoliko desetina kopija fotografija nastalih u poslednjoj četvrtini 19. veka i prvoj trećini 20. veka iz lične Šćekićeve kolekcije.
Profesionalni i lični afiniteti Milana Šćekića, koji je pre dolaska u Kanadu radio kao rukovodilac odseka za arhitekturu i urbanizam Muzeja grada Beograda, vidljivi su i na ovoj izložbi koja je u prepunoj galeriji SNA izazvala veliki interes.
Naime, osim kopija fotografija starog Beograda, na zidovima galerije našle su se i slike i grafike sedam umetnika iz Beograda i Toronta: Mite Komatine, Slavoljuba Radivojevića, Ozrenka Mrkića, Vesne Perunović, Vladana Ignjatovića, Jana Stanojevića i Dušana Petričića koji, svako na svoj način i u različitim tehnikama, svedoče šta je za njih grad i kako ga oni vide.
Ova izložba jeste nedvosmislena dokumentacija o razvoju grada, u ovom slučaju Beograda. Ona je, međutim, i svedočenje o prožimanju dve vrste umetničkog stvaranja i načina izražavanja: arhitekture i fotografije.
- Svojim jasnim, nedvosmislenim jezikom, savršenije od bilo koje vizuelne umetnosti do tada, fotografija je beležila kako je nastajala, normirala se i trajala arhitektura grada - objasnio je Milan Šćekić.
Izložbu je otvorio Vladimir Stjepanović, direktor galerije SNA, a goste je pozdravila i Bisa Šćekić koja je pomogla realizaciju izložbe.
- Lepo je videti da ste došli u ovolikom broju bez obzira na loše vreme, sneg i hladnoću. Umetnost je još jednom pobedila - rekla je ona.
Najstarije sačuvane fotografije Beograda snimio je Anastas Jovanović, prvi srpski fotograf, lični fotograf kneza Mihaila Obrenovića i njegov dvoroupravitelj, oko 1865. godine.
Jovanović je bio među prvim fotografima koji su izašli na ulice, snimali i ostavili svedočanstvo o gradu toga vremena.
- Na svojim fotografijama, pored ostalog, ovekovečio je odlazak turske vojske iz Beograda 1867. godine, što je, zajedno sa izlaskom turskih garnizona iz ostalih tvrđava, značilo konačno oslobođenje Srbije od turske vlasti - napomenuo je Milan Šćekić.
Na izložbi "Arhitektura Beograda na starim fotografijama" posetioci su mogli da vide i kopije fotografija Ivana V. Gromana, ruskog fotografa koji je u Srbiju došao u vreme srpsko-turskog rata 1876-1878. godine zajedno sa ruskim dobrovoljcima.
- Značajnu zbirku fotografija Beograda 19. veka koja se čuva u Muzeju grada Beograda ostavio je i poznati fotograf Milan Jovanović koji je snimao beogradske kvartove, ulice i zgrade oko 1895. godine - objasnio je Šćekić.
Ovi ciklusi fotografija koji se naslanjaju na novije, one iz prve trećine 20. veka, svedoče o transformaciji Beograda od poluorijentalne varoši do naselja koje sve više dobija izgled evropskih gradova.
Kontinuitet i transformacija
Autor izložbe je istakao da njen cilj nije dozivanje nostalgija i pokazivanje Beograda iz nekog davnog vremena koje više ne postoji. Ne postoje, takođe, ni mnoge tadašnje kuće i građevine. Mnogi delovi grada ovekovečeni na starim fotografijama sada potpuno drugačije izgledaju. Jednostavno, na ovim fotografijama vidi se kontinuitet grada, njegovo stalno menjanje i transformacija. Zapravo vidi se grad kao slika dijaloga različitih vremena, niza istorijskih preseka i prostora višeslojnih poruka.
