Četrnaest godina Dejtonskog sporazuma

U Republici Srpskoj se obeležava 14. godišnjica Dejtonskog sporazuma, koji je potpisan 21. novembra u Dejtonu, a parafiran 14. decembra iste godine u Parizu.

Dan potpisivanja Dejtonskog sporazuma unet je kao državni praznik u Zakon RS o obeležavanju slava i svetkovina u ovom entitetu.

Četrnaest godina kasnije, niko od potpisnika sporazuma nije živ, a političari u BiH i dalje raspravljaju o njegovoj reviziji.

Sporazumom, koji je parafiran u vojnoj bazi Rajt-Peterson u američkom gradiću Dejton, posle tronedeljnih pregovora čelnika BiH, Hrvatske i Savezne Republike Jugoslavije, uz posredovanje SAD, BiH je podeljena na dva entiteta, Federaciju BiH i Republiku Srpsku.

Sporazum, parafiran u Dejtonu, u prisustvu tadašnjeg državnog sekretara SAD Vorena Kristofera, Milošević, Tuđman i Izetbegović zvanično su potpisali tri nedelje kasnije, 14. decembra 1995. godine u Jelisejskoj palati u Parizu.

Potpisnici su se obavezali da međusobne odnose regulišu prema Povelji UN, Završnom helsinškom aktu i drugim dokumentima OEBS-a, kao i na međusobno poštovanje suvereniteta i rešavnje nesporazuma isključivo na miroljubiv način.

Jugoslovenski parlament je 13. novembra 2002. godine ratifikovao Dejtonski sporazum, čime je SR Jugoslavija jasno poručila susedima da nema teritorijalnih pretenzija prema BiH i da se u potpunosti pridržava odredbi iz Dejtona.

Uloga sporazuma nakon 14 godina

I posle 14 godina od potpisiavanja Dejtona, prisnutna su različita tumačenja ovog dokumenta. Postoji saglasnost da je Dejtonski sporazum zaustavio rat u Bosni i Hercegovini, pa se zato smatra jednim od najuspešnijih mirovnih ugovora u svetu.

Međutim, svaka strana u BiH i dalje ima svoje tumačenje tog sporazuma, kao i kancelarija visokog predstavnika. Dok je za bošnjačku stranu, ali i hrvatsku, Dejtonski sporazum prevaziđen, srpska strana je za njegovu doslednu primenu, prenosi Tanjug.

BiH je tokom ovih godina bila bez zvanične verzije sporazuma, čija je kopija tek nedavno dostavljena institucijama BiH, i to posredstvom francuske ambasade.

Francuska je institucijama BiH dostavila kopiju originalnog Dejtonskog sporzuma, koji je, posle parafiranja u Parizu, pohranjen u francuskom ministarstvu unutrašnjih poslova.

Svaka strana u BiH, kao i Kancelarija visokog međunarodnog predstavnika, imali su svoje prevedene primerke Dejtonskog sporazuma, dok u institucijama BiH tog dokumenta nije bilo.