Grešna ljubav Jelene Savojske (16): Tragedija Radusinovića
U Podgorici, u srcu Stare Varoši, nedaleko od sat kule, živi 78-godišnji Ljubo Stevanov Radusinović, sinovac Dušana Radusinovića, koji brižno čuva uspomene i sećanje na tragediju porodice njegovog strica, jednu od najvećih koje su se desile u Podgorici dok su eskadrile savezničkih bombardera 1943. i 1944. godine sistematski poravnavale sa temeljima grad na obalama Morače i Ribnice.
- Mi smo starinom iz Buronja, iz Lješanske nahije - kazuje Ljubo Radusinović. - Moj praDJed Lazar je, po konačnom oslobođenju Podgorice od Turaka doselio ovde i 1881. godine se nastanio u Staroj Varoši - kuća nam je bila u Džeher Mahali.
Imao je sinove Spasoja i Mijajla i od njih brojno potomstvo.
- Dušan i moj otac Stevan su, pored Mirka i Milana i sestre im Jelice, od kojih nije bilo potomstva, bili sinovi Mijajlovi, a lepi porod je imao i Mijajlov brat Spasoje, sinove Milutina, Ljubomira i Branka i ćerku Veselinku. Moj stric Dušan, koji je bio 1909. godište, oženio se 1930. sa godinu dana mlađom Ivanom, devojkom iz glasovite kuće, ćerkom Miloša Lopičića sa Meteriza, nekadašnjeg perjanika kralja Nikole, kojem je i otac Marko bio perjanik. Već 1932. godine dobili su sina Nikolu - Musu, a potom još tri sina: Dragoljuba 1936, Vasilija 1938. i Mihaila 1941. Kad su zaređala ta užasna bombardovanja i pogibije u Podgorici u proleće 1944. godine, moja majka Danica je mene i brata povela u ujčevinu u Goljemade, u Lješansku nahiju. Uporno je nagovarala i svekrvu, našu babu Mariju, i jetrvu Ivanu da i one pođu s nama i povedu decu, da se sklone iz Podgorice dok zlo mine. One nisu htele da napuštaju kuću.
- Stric Dušan je tada radio u mlinu ovde na Ribnici, e da bi zaradio kakvu crkavicu i nekako prehranio porodicu. Tog strašnog 5. maja 1944, dva dana pošto smo mi otišli iz Podgorice, usledilo je to najžešće bombardovanje. Moj otac Stevan je, kao aktivista Narodnooslobodilačkog pokreta u okupiranoj Podgorici, i tog dana bio negde na zadatku, a stric Dušan u mlinu. Negde oko jedan sat popodne nad Podgoricom se nadvio oblak savezničkih aviona koji su počeli nemilosrdno da seju smrt. Baba Marija i strina Ivana su sa decom potrčale da spas potraže u rovu-skloništu u obližnjem dvorištu popa Božovića, kao i još nekoliko porodica iz komšiluka. Jedna bomba, a kažu da ih je bilo teških i po hiljadu i više kila, pala je direktno u rov... Pored moje babe Marije i strine Ivane i moja četiri brata od strica, tu je izginulo i devetoro članova porodice Božović, zatim tri ćerke Filipa Raičevića - Zorka, Vjera i Biserka, takođe deca - žena i sin Mitra Miševića, Jana i Milenko...
Kad je u pozno doba dana bombardovanje konačno prestalo, ojađeni Dušan Radusinović, koji se spasao u pećini na levoj obali Ribnice - eno je i danas pored same zidine mlina, a u njoj je, kažu, bila smeštena i nemačka radio stanica - dotrčao je kući i umesto lijepe familije našao kasapnicu. Dotrčali onda i brat mu Stevan i bliski rođak Stevan Savov Radusinović i pomogli mu da u gomili raskomadanih tela iskupi posmrtne ostatke svoje dece, supruge i majke, koje su sutradan, uprkos ponovnom neprestanom bombardovanju, uspeli nekako da sahrane na groblju Čepurci ispod Ljubovića, gdje im je Dušanov sinovac Ljubo kasnije podigao i spomenik.
Život je, ipak, krenuo dalje. Dušan Radusinović će se posle Drugog svjetskog rata ponovo oženiti, sa Martom Ivanović, bila rodom iz Doljana, i dobiti sina Veselina i ćerku Vjeru. Ni veselja, ni vere u život jedino više nije bilo za nesrećnog oca i deda Miloša Lopičića, koji će u grob poneti i tu neprebolnu, nikad zaceljenu ranu...
Stravičan prizor
Poznati novinar i publicista, Kosta Čakić je u svojoj knjizi "Pakao pod Goricom", pored ostalih, zapisao i sećanje Savete Dmitrović, koja je preživela strahote tog petomajskog bombardovanja Podgorice 1944. i sutradan došla da vidi šta je bilo sa njenim rođacima u Staroj Varoši, porodicama popa Radoja Božovića i njegovog brata Petra:
"Dočekao me je prizor od koga mi je snaga klonula. U hodniku njihove kuće, jedno do drugog, na patosu su ležala mrtva tijela četvoro Petrove djece, zatim supruga, dva sina i dvije kćeri popa Radoja. Ukupno devetoro Božovića! Pop Radoje je u to vrijeme bio na Čepurcima, a brat mu Petar je ranjen i prenijet u bolnicu..."
Nikola požurio u smrt
- Toga dana, ni pola sata pre nego što je počelo bombardovanje - veli Ljubo Radusinović - najstariji Dušanov sin Nikola - Musa, otišao je do mlina i poneo ocu ručak. Nije se, nažalost, zadržao da bi se, kad su bombe počele da gruvaju, sa ocem sklonio u pećinu - požurio je kući, u smrt...