Reporteri "Vesti" u Vrnjačkoj Banji: Zamak kulture i uspomena
- Vilu je podigao prvi artiljerijski general u Srbiji, Jovan Belimarković, koji je čak tri puta penzionisan i vraćan u službu, a ostaće upamćen i kao jedan od retkih generala tadašnje Kraljevine Srbije koji je odbio da poljubi ruku kraljici Dragi Mašin - uvodi nas u neobičnu životnu priču Čomagić.
Zdanje je građeno u arhitektonskom stilu poljskih dvoraca severne Italije, ali su radovi, zbog nedostatka novca, odmicali traljavo, razvukli su se na skoro deset godina.
Čudotvorka pod Gočem
- U prostoru nekadašnjeg vinskog podruma trenutno je izložba "Čudotvorka pod Gočem" o termalnim izvorima ovoga kraja. Tu je i statistička karta posetilaca Banje iz 1935. godine koja svedoči o tome da su Vrnjci te godine imali duplo više gostiju nego Dubrovnik, oko četiri puta više od Bleda - naglašava Čomagić.
- Glavni projektant dvorca je bio sinovac Jovana Belimarkovića, Pavle Denić, a nadzor nad radovima vršio je austrijski arhitekta Franc Vinter, čuveni arhitekta bečke secesije, koji je faktički i izgradio sve u Vrnjačkoj Banji, od Promenade, pa nadalje. Kada više nije imao od koga da zajmi, general Belimarković se obratio kralju Milanu Obrenoviću, a ovaj austrougarskom dvoru koji je dao novac - priča naš sagovornik.
Od sredine 20. veka ovaj zamak je jedno od najznačajnijih mesta kulture u Vrnjačkoj Banji. Cela zgrada od čak 900 kvadrata od podruma do tavana je pretvorena u izložbeni prostor.
Na prvom spratu zamka je izložba "Lada 1904", umetnika s početka 20. veka, a čiji su osnivači bili Uroš Predić, Paja Jovanović, Đorđe Krstić...
- Obično postavku čine dela umetnika koji su nam svoja dela poklonili i to je zaista impozantna zbirka koju čuvamo u fundusu smeštenom na tavanu. Na drugom spratu su dve stalne postavke.
Prva je Zavičajno odeljenje koju čini spomen-soba Jovana Belimarkovića sa nameštajem iz tog perioda, ali i njegovim ličnim predmetima, bibliotekom, ali i istorijskim dokumentima, odlikovanjima i ukazima...
U drugoj prostoriji se nalazi postavka "Arheologija Vrnjci", izložba predmeta iz perioda neolita, pronađenih na desnoj obali Zapadne Morave, u naseljenom mestu Vrnjci.
Tu je i treća stalna postavka, a reč je o ratnim fotografijama glavnog inženjera termalnih kupatila u Banji Vase Popovića.
- On se bavio i fotografijom, a tokom Prvog svetskog rata je zabeležio sva vojna poprišta srpske vojske, uključujući i fotografiju 1.300 kaplara - otkriva samo delić onoga što se može videti u zamku kulture, kustos ovog muzeja Predrag Čomagić.
Pod zaštitom države
Jovan Belimarković je koristio letnjikovac do smrti 1906, kada ga nasleđuje sin Relja.
- On je bio oženjen Francuskinjom Marselom i u vili su živeli sve do 1968. Tada zaključuje ugovor sa tadašnjom opštinskom upravom, prodaje i poverava objekat na staranje i upotrebu državi, koja ga stavlja pod zaštitu spomenika kulture od izuzetnog značaja. Od 1983. objekat funkcioniše kao polivalentna ustanova muzejsko-galerijskog tipa u okviru Kulturnog centra Vrnjačka Banja - ističe Čomagić.