Dve decenije od prvog međunarodnog kongresa o Jasenovcu (1): Srpske knjige kod hrvatskog konzula
Od 29. do 31. oktobra 1997. održana je Prva međunarodna konferencija o Jasenovcu u Centru za istraživanje holokausta pri Kingzborou koledžu Univerziteta u Njujorku.
Zagrebački novinar Željko Krušelj u "Obzoru" piše 8. novembra 1997. godine, u vezi sa konferencijom, da je bilo "nezgodno što su se srbijanski prodavci magle povezali s određenim židovskim krugovima u Sjedinjenim Državama, koji se, dakako, i nadalje protive normalizaciji hrvatsko-izraelskih odnosa". Krušelj utvrđuje da "na službeno otvaranje jasenovačke izložbe niko od hrvatskih predstavnika iz protesta nije otišao". Saopštava takođe i da je predsedavajući skupa bio dr Bern Klajn, "koji je prethodnih godina zapamćen po nekim antihrvatskim ispadima".
I Klajnovog pomoćnika, profesora Berija Litučija, zagrebački novinar je predstavio kao "vatrenog pripadnika srpskog lobija", zato što je članove hrvatske delegacije upozorio da je primećeno "da su sa stola u predvorju otuđili neke srpske knjige i publikacije". Krušelj je potom naglasio i da je "u srpskom stožeru nastala panika kad su shvatili da su te publikacije završile u automobilu hrvatskog konzula".
Jedan od svedoka na ovoj međunarodnoj konferenciji bio je i Josip Erlih, koji je izložio svoje svedočenje o logorima u staroj Gradiški i Jasenovcu.
Jevrejski istorijski muzej Saveza jevrejskih opština Jugoslavije u Beogradu izdao je dokument Josipu Erlihu, rođenom 1927. godine u selu Koška, kotar Našice u Hrvatskoj, tadašnjoj Kraljevini SHS, "radi regulisanja njegovih prava koja proističu zbog boravka u koncentracionom logoru Jasenovcu i likvidacije cele njegove porodice od strane ustaša - fašista, koji su za vreme rata formirali tzv. Nezavisnu državu Hrvatsku". U dokumentu stoji da je Erlih bio zatočen u Jasenovcu kao najzloglasnijem koncentracionom logoru na teritoriji tzv. Nezavisne države Hrvatske (prvo u Staroj Gradiški do juna 1943, a potom u Jasenovcu do 22. aprila 1945. godine), odakle je sa preživelom grupom logoraša, njih oko 1.300, izvršio proboj i uspeo da se spasi. To je bio poslednji momenat pre likvidacije logora. Spaseno je oko 80 zatočenika, od kojih je u vreme održavanja Kongresa u Njujorku bilo još svega 15, u celom svetu.
Nema para za svedoke
Glavni koordinator konferencije o Jasenovcu bio je dr Beri Lituči, profesor evropske istorije u Kingzborou koledžu, a domaćin dr Bernard Klajn, šef odeljenja za istoriju i poznati stručnjak za jevrejski holokaust. Vlada u Srbiji je tada poslala film sastavljen od građe iz Muzeja genocida u Beogradu, ali nije bila u stanju da plati putne troškove desetorici bivših logoraša iz Jasenovca. Oni su se na konferenciji ipak pojavili kao svedoci.