Mitovi: Hitler - vojnik u Kotoru

- Prema predanju koje je bilo rašireno u srpskim narodnim masama - kaže Vukić - prorok Muhamed je kao osnivač islama zabranio sledbenicima Alahove vere da jedu svinjetinu, jer se bajagi neka svinja "očešala o zid džamije" u kojoj se on molio Alahu. To, razume se, nema veze sa stvarnošću. Oblikujući Kuran kao svetu knjigu islama, Muhamed je preuzeo neka praktična teološka rešenja iz Starog zavjeta.

Naslednik firera - Za vreme Drugog svjetskog rata Denic je bio komandant nemačke ratne mornarice i arhitekta uspešnog podmorničkog ratovanja protiv britanske i američke flote. Krajem aprila 1945. Hitler ga je čak imenovao za naslednika na položaju šefa države. Na međunarodnom sudskom procesu u Nirnbergu 1946. izbegao je smrtnu kaznu - kaže Predrag Vukić.

Mojsijev zakonik iz 13. veka stare ere, koji je osnovni teološki spis judejske vere i koji čini osnovni segment Starog zavjeta, sledbenicima judaizma izričito zabranjuje konzumiranje svinjskog mesa i alkohola i uvodi običaj obrezivanja, koji je kod Jevreja poznat kao Bar Micvah. Običaj obrezivanja i zabranu konzumiranja svinjetine i alkoholnih pića Muhamed je očigledno preuzeo iz starozavetne teologije, ugrađujući ista načela u osnove novog religioznog i kulturološkog modela - islama. To su relativno lako proverljive činjenice. Uostalom, nesporno je stanovište da islam ima određenih dodirnih mostova s religioznim modelima koji su mu prethodili, s judaizmom i hrišćanstvom.

Ćerka kneza Lazara

Pristup starijim narodnim predanjima u principu podrazumeva poseban oprez i pomnu, svestranu analizu.
 

- Prema starom predanju sačuvanom u Banjanima i Katunskoj nahiji, na primer, žena Miloša Obilića Jela, nakon boja na Kosovu 1389, izbegla je u Banjane, a potom u srednjovekovnu Zetu. Tu se, tobož, udala za kneza od loze Balšića i, kako predanje kaže, podigla je sabornu crkvu Sv. Ilije u Ilinskom Dolu kod Cetinja. Istorijska nauka i dostupni arhivski spisi, međutim, ne znaju za Jelu, ženu Miloša Obilića.

- U pitanju je očigledna zamena ličnosti. Jelena, ćerka kneza Lazara Hrebeljanovića, udala se oko 1387. godine za zetskog kneza i gospodara Đurđa Drugog Balšića. Predanje se, dakle, očito odnosi na Jelenu Balšić. Ona se upokojila oko 1440, a sahranjena je u svojoj zadužbini, u crkvi Sv. Bogorodice na ostrvu Brezovica ili, kako se još imenuje, Beška, na Skadarskom jezeru.

Narodna zajednica kao kolektivni čuvar starih predanja iz naše daleke i burne prošlosti počesto brka činjenice iz života pojedinih istorijskih ličnosti. Često se desi da se jedna istorjiska ličnost zameni drugom. Predrag Vukić opominje da takvih primera ima i iz novije istorije.

- U socijalističkoj Jugoslaviji, domovini moje mladosti, često su prikazivani dokumentarni filmovi o Hitleru i fenomenu nacizma. Hitlerova biografija za običan svet bila je nepoznanica. Sećam se vrlo dobro da su u neprosvećenim slojevima naroda u Crnoj Gori bile čak prisutne glasine da je Hitler, navodno, služio vojsku u Kotoru u vreme Austrougarske monarhije! To, razume se, nije istina jer dostupni arhivski izvori ukazuju da firer nikad nije kročio u Boku Kotorsku.

- U pitanju je glasina bez pokrića u realnim izvorima. U naučnoj publicistici se, međutim, navodi činjenica da je nemački admiral Karl Denic veštinu podmorničkog ratovanja učio i savladao upravo u Boki Kotorskoj. Stiče se tako utisak da je poluobrazovani svet neke bitne činjenice iz biografije admirala Denica pripisao Hitlerovoj biografiji - objašnjava profesor Vukić.

Elazar u Sarajevu

Profesor Vukić kaže da je na sličan način "dopunjena" i biografija poznatog izraelskog generala Moše Dajana, koji je kao ministar odbrane u izraelskoj vladi bio jedan od tvoraca pobede izraelske armije u Šestodnevnom ratu sa susednim arapskim državama, juna 1967. godine:
 

- Dajan je bio prepoznatljiv po crnom povezu preko levog oka bez koga je ostao u mlađim godinama života. Širom jugoslovenskih prostora moglo se krajem 60-ih i 70-ih godina čuti kazivanja da je general Moše Dajan, koji je tada bio u žiži svetske javnosti, navodno rođen u Jugoslaviji, da je bio učesnik NOB-a, da je u socijalističkoj revoluciji ostao bez levog oka, i da se odmah nakon osnivanja Izraela 1948. godine iselio u tu zemlju. Sve to, razume se, nije bilo tačno. Dajan je rođen u Palestini 1915, upokojio se 1981, a u Jugoslaviji, koliko je poznato, nikad nije boravio, pa samim tim nije ni učestvovao u jugoslovenskoj revoluciji.
 

Ktitor nepoznat Da li je Jelena Balšić ktitor i saborne Crkve Sv. Ilije u Ilinskom Dolu u Ćeklićima kod Cetinja, može se samo pretpostavljati jer nema arhivskih izvora i istorijskih fakata o tome kojima bi se moglo verovati. Sigurno je samo da je ovaj hram 1890. godine obnovio i proširio vojvoda Đuro Matanović.

Netačne glasine o generalu Dajanu imaju, međutim, određeno verodostojno uporište u životnom putu drugog izraelskog generala - Davida Elazara, bliskog saradnika Moše Dajana.

- General Elazar je rođen u Sarajevu 1925. Iselio se u Palestinu 1940. Poreklom iz sefardske jevrejske porodice, on nije učestvovao u Narodnooslobodilačkoj borbi jer je Kraljevinu Jugoslaviju trajno napustio pre njenog fatalnog raspada 1941. Komandovao je osvajanjem Golanske visoravni u junu 1967. U oktobarskom ratu 1973, u kome je Izrael nadvladao ujedinjenu egipatsku i sirijsku armiju, bio je načelnik Generalštaba izraelske armije.

- Upokojio se 1976. Zna se da srpski jezik nije zaboravio i da je sa njim vrlo dobro vladao. Postavlja se sasvim prirodno pitanje da li je i u ovom slučaju običan svet izvesne činjenice iz životopisa generala Davida Elazara pripisao poznatijem Moše Dajanu. On se tih turbulentnih i burnih 60-ih i 70-ih godina mnogo više pojavljivao na televizijskim kanalima, a narod mu je pripisao čak i učešće u jugoslovenskoj Narodnooslobodilačkoj borbi - kaže profesor Predrag Vukić.