Novo lice Andrićeve ćuprije

Oko "mosta kome ravna nema", kao pre 436 godina na obalama Drine nikle su nove skele, razmileli se radnici i poslovođe, začuo se bat klesarskog čekića, u vazduhu zaigrala prašina od sedre a reka promenila tok i preusmerena na ka jednoj obali.
 

Stubovi dva puta minirani Na ovu prelepu građevinu "okačenu između zelene vode i plavog neba" kako kaže pesnik, nadnosilo se i zlo od ljudske ruke pa su pojedini stubovi mosta minirani 1914. i 1943. godine. Opština Višegrad i Zavod za zaštitu kulturno - istorijskih spomenika Republike Srpske su preko ćuprije zabranili saobraćaj a ona je 27. juna 2007. godine stavljena na Uneskovu listu zaštićenih spomenika svetske kulture.

Samo sada umesto kao na nekad drvenih konstukcija, splavova od borovine, bukovih talpi, konopaca od kučine, konjskih i volovskih zaprega koje su vukle kamen - sedru iz majdana u Višegradskoj banji, zabrujale su moćne građevinske mašine koje su se zarile u korito reke, do dna, pored stubova drevne građevine da je spasavaju od propadanja.

Obolela lepotica na Drini, načinjena da preko nje prolaze volovska kola, vojske i lakši tereti, a iskorištena kasnije za teškaše kamione, autobuse i "specijalne" terete, pa i topove i tenkove, vapila je godinama za pomoć.

I pomoć je stigla kada se turska razvojna agencija Tika javila, da uz savete najpoznatijih savremenih stručnjaka za kamene mostove iz doba otomanske vladavine, rekonstuiše ćupriju i vrati joj pređašnji izgled.
 

Stručnjaci turske firme ER BU su prvo pregradili, akumulacionim jezerima HE "Bajina Bašta" i "Višegrad" već ukroćenu reku, da bi sanirali stubove starog mosta, najedene vodom, i pokleknule pod teškim teretom.

Inženjer ove firme Bajir Nevrov kaže da su temelji stubova injektirani istom masom od koje su pravljeni, mlevenom sedrom i krečom.
 

- Zatim smo pristupili učvršćivanju podloge oko stubova ćuprije nanošenjem ogromnih količina kamena na dvadesetak metara uzvodno i nizvodno od mosta što će mu dati dodatnu stabilnost i sprečiti potkopavanje temelja - kaže Nevrov.

U toku radova od nanosa mulja i šljunka otkriven je i deo "rampe" stare građevine na levoj obali Drine koji je rekonstuisan onako kako je i izgledao. Uređena su i tri luka na "rampi" na Osojničkom potoku a otkopan je i zid od sedre na desnoj obali reke ispod platoa gde se nalazi znak krajputaš Ivi Andriću.
 

Drveni šipovi Pojedini stubovi ćuprije i danas leže na drvenim šipovima pobodenim u zemlju koji smanjuju vibracije na građevini. Stručnjaci Gesonde su, prilikom istraživanja, izvadili komadiće drveta, koji se na vazduhu pretvorio u prah ali je u vodi skoro večno. Drvene grede su postavljene i oko stubova mosta u obliku mozaika i bile su vidljive kad se delimično isušilo korito reke.

Pod pritiskom vodom su isprani i očišćeni svi kameni blokovi na Ćupriji i ponovo se postavljaju fuge između njih, jer su oni, da bi bili čvršće povezani, rukama starih majstora vezani železnim klanfama zalivenih na krajevima olovom.

Načelnik opštine Višegrad Slaviša Mišković kaže da je za ovu građevinsku sezonu ostalo da se još promeni kocka na kolovozu ćuprije koju će zameniti turska kaldrma.
- Neimari će se još dve godine zadržati na rekonstrukciji i sanaciji ćuprije koja će onda zablistati starim sjajem i biti i dalje simbol ovog grada na obalama Drine i Rzava", kaže Mišković dodajući da će i ovaj poduhvat doprineti većoj turističkoj ponudi Višegrada.
 

Vlada Turske obezbedila je pet miliona evra za ovaj projekat a projektnu dokumentaciju i izmeštanje dosadašnjih instalacija sa mosta obezbedila je opština Višegrad. Pravo je čudo da je most na 11 vitkih lukova i dosad odolevao naletima plahovite Drine. Njegova konstrukcija izdržala je stogodišnje poplave 1664. i 1896. godine kada je vodostaj bio 1,5 metara iznad ograde ćuprije.