Krađa kulturne baštine (3): Miloš Kobilići, albanski junak
- I ranije je bilo tendencija da se albanizuje srpska baština. Međutim, proces uzima maha u komunističkoj Jugoslaviji. Posle Brionskog plenuma 1966. dolazi do većeg prinudnog iseljavanja srpskog stanovništva, a na udaru albanskih separatista našlo se i srpsko kulturno nasleđe, počev od potiskivanja srpskog jezika iz službene upotrebe.
Boro i RamizSa mapa je nestao veliki broj srpskih imena i antifašističkih boraca iz Drugog svetskog rata poput narodnih heroja Bore (Vukmirović) i Ramiza (Sadiku), kojima je na mestu pogibije u selu Landovici podignut spomenik, a oni su do raspada SFRJ simbolizovali bratstvo i jedinstvo srpskog i albanskog naroda, njihova imena nosile su mnoge ulice i škole na Kosmetu, sportski centar u Prištini... |
Novi zamah procesu albanizacije južne srpske pokrajine dat je 1970. kada je osnovan univerzitet u Prištini, koji je brzo postao albanska ustanova. Potom dolazi Ustav SFRJ, 1974. godine, koji je udario temelje rasparčavanju Jugoslavije i stvaranju velike Albanije - priča za "Vesti" Branko Jokić, direktor Muzeja u Prištini.
Muzej od 1999. godine izmešten u Beograd, a do tada je brinuo o više od 30.000 umetnina, koje danas Albanci svojataju kao svoje - kosovarsko nasleđe.
Među njima su i dela od neprocenjive umetničke i nacionalne vrednosti, koja su ostala u depoima u Prištini, poput vinčanske figure, amfore iz neolita, koplja iz gvozdenog doba i srednjovekovnog mača, te Merkura sa Plutonom, mnogih slika starih majstora, raritetnog nakita, ali i oko milion srpskih književnih naslova, brojne stare i retke knjige...
Veliko srpsko blago je ostalo i u drugim muzejima i arhivima širom Kosmeta. Reč je o više od 300 zaštićenih kulturnih dobara.
- Iako se nastanak svetinja Srpske pravoslavne crkve dokumentovano može pratiti od ranog srednjeg veka do danas, svedoci smo da neprestanim negiranjem postojanja svega srpskog na ovim prostorima Albanci pokušavaju da stvore nekakav "kosovarski" kulturni identitet - ukazuje naš sagovornik.
Na Kosmetu su tako izmenjeni nazivi mnogih varoši, sela, ulica, trgova... Tako je mesto Srbica preimenovano u Skenderaj, a Uroševac u Ferizaj, dok Miloš Obilić u albanskoj verziji postaje Miloš Kobilići, Stefan Nemanja je Stefan Nimani...
Zanimljivo je da je u Prištini podignut spomenik Skenderbegu, inače srpskom plemiću Đurđu Kastriotu, čiji se otac Ivan zamonašio u Svetoj gori.
U poslednjih 12 godina, na KiM je uništeno ili oskrnavljeno 150 pravoslavnih srpskih hramova. Svojevremeno je grčka policija uvatila bandu Albanaca koja je nelegalno trgovala ikonama i gravirama iz ranog 17. veka i dragocenostima iz rimskog doba.
- Kosovo i Metohija postaju jedno od najprivlačnijih područja za krijumčare umetničkih predmeta, odmah posle Grčke, Italije, Turske i Rusije. Ove umetnine se povremeno čak pojave i na ilegalnom tržištu u Srbiji, ali većim delom u evropskim prestonicama gde se preprodaju, jer za njima naprosto nije ni raspisana poternica niti se zna njihovo pravo poreklo u trenutku prodaje - upozorava Jokić.
Šote, mori, šotePopularnu pesmu "Šote, mori, šote" napisali su srpski autori. Ministar Velimir Ilić je 2007. zabranio izvođenje te pesme na Saboru trubača u Guči jer je navodno Šote Galica bacila u vatru šestoro srpske dece i zatim taj zločin proslavila igrajući šotu. Pesma je postala jugoslovenski hit kada ju je 1970. snimio pevač narodne muzike Nenad Jovanović. |