Sedamnaest godina od "Oluje"
Dan kasnije, 5. avgusta, hrvatska vojska ušla je u gotovo potpuno napušten i prethodno žestoko granatiran Knin, u kojem je pre "Oluje" živelo više od 90 odsto Srba. Za samo nekoliko dana, slomljen je otpor Srpske vojske Krajine, koja je na području Kninske krajine oko 30.000 vojnika.
Sa teritorije Republike Srpske Krajine, krenule su izbegličke kolone u kojima je bilo više od 200.000 ljudi. Na putu ka Srbiji i Republici Srpskoj izbegličke kolone su stalno napadali hrvatska artiljerije i vojno vazduhoplovstvo.
Ostali su samo civili, uglavnom stariji i nemoćne osobe, i oni su bili izloženi teroru i posle formalnog završetka operacije "Oluja" 7. avgusta.
Tadašnji komandant civilne policije mirovnih snaga UN za područje Knina, general Alan Goran, na kraju svoje misije napisao je u izveštaju da je policija UN na tom području, nakon dolaska hrvatskih snaga, pronašla 128 ubijenih srpskih civila i 73 odsto uništenih kuća.
U nastavku akcije u BiH, operacijom "Maestral", hrvatske i muslimanske snage ubile su još 655 i prognale oko 125.000 srpskih stanovnika iz Bosne i Hercegovine.
Prema podacima Dokumentaciono-informativnog centra "Veritas", u akciji hrvatske vojske je ubijeno ili nestalo 1.960 Srba, od čega 1.205 civila, a među njima 522 žene i 12 dece. Hrvatski helsinški odbor saopštio da je u toku operacije "Oluja" ubijeno 677 civila.
|
I danas još nije rasvetljena sudbina 975 osoba, od toga 674 civila, među kojima je 331 žena, dok Hrvatska i dalje izbegava ekshumacije iz poznatih grobnih mesta sa najmanje 413 posmrtnih ostataka i oteže identifikacije 263 ekshumirana, saopštio je "Veritas". |
I 17 godina nakon što je u akciji "Oluja" zauzet prostor nekadašnje Krajine, Hrvati i Srbi u Hrvatskoj imaju oprečne stavove o ovoj vojnoj operaciji.
U Hrvatskoj "Oluja" znači veliku operaciju i veliku pobedu u kojoj su za samo 84 sata, od 4. avgusta u zoru do 7. avgusta, hrvatske snage zauzele oko 10.400 kvadratnih kilometara, odnosno 18,4 odsto teritorije. Uz podsećanje da je u toj operaciji poginulo 174, a ranjeno 1.100 hrvatskih vojnika i policajaca, sve vreme se ističe da je "Oluja" uticala na završetak rata u BiH i mirnu reintegraciju istočne Hrvatske.
S druge strane, o spskim žrtvama i zločinima nad Srbima malo se ili nimalo ne govori, iako je poslednjih godina od strane hrvatskih službenih vlasti odata počast nekima od njih, kao što je to sa žrtvama masakra u Varivodama kod Knina koji su ubijeni nekoliko nedelja nakon "Oluje".
"Srbi su jedine civilne žrtve ratova čiji je status nepriznat", kaže predsednik SNV Milorad Pupovac.
Osim što ne dobijaju obeštećenja, stradali ili njihove familije koji su tužili Hrvatsku kao odgovornu, morali su i da plaćaju sudske troškove jer su im zahtevi odbijani.
Tek nedavno Vrhovni sud je doneo odluku da je Hrvatska odgovorna za stradanje Srba u Varivodama i odbio presude nižestepenih sudova da familija jedne od žrtava plati sudske toškove.
A za ratne zločine za vreme i nakon "Oluje" osim dvojice hrvatskih generala Ante Gotovine i Mladena Markača niko nije osuđen, pa ni njihov kolega Ivan Čermak kome se takođe sudilo u Hagu.
Hrvatski sudovi vodili su nekoliko procesa, ali su optuženi oslobođeni zbog nedostatka dokaza, a bilo je i nekoliko presuda za ubistva, ali kao za obična ubistva, a ne ratni zločin.
Danas je u Crkvi svetog Marka u Beogradu služen parastos stradalim Srbima u akciji hrvatske vojske "Oluja" koje je organizovalo Udruženje porodica nestalih i poginulih "Suza".