Carica Marija na kolenima

Godine 1503. u tursko-ugarskom mirovnom ugovoru pominje se Maglaj, važno tursko utvrđenje koje je nekada bilo hrišćanski grad. Utvrđenje je od tada postalo upravno središte. Prvi zapisi o maglajskim Srbima potekli su iz 1529, kada se Ferdinand Harbzburški, ugarski kralj, spremao za rat protiv Turaka, pa je obećao narodnim vođama nagradu ako mu priteknu u pomoć. Tako je on pisao Jurašinu od Žepča, vojvodi Hasanu i Žarku od Maglaja, srpskom vođi.

Srbi su u ovom kraju bili brojni i napredni, pa su 1587. na temeljima starije crkve podigli manastire Ozren, posvećen svetom Nikoli, Vozuću i Gostović. Živopisanje Ozrena bio je skup posao, što govori o bogatstvu kraja. Manastir i celo područje živeli su u blagostanju sve do ratova Austrije sa Ugarima, potom i Turcima krajem 17. i u prvoj polovini 18. veka.

Pošto je Turska izgubila Ugarsku i Slavoniju, tamošnji muslimani su u povlačenju stigli i u sela oko reka Bosne, Krivaje i Spreče. Maglaj je tada dobio podgrađe sa 50 kuća, dok je pravoslavni živalj gusto naselio planinu Ozren. Odmah pošto je Austrija 1878. zagospodarila Bosnom, gradnja novih puteva i pruga, kao i nova radna mesta u preduzećima u Doboju, Zavidovićima, Gračanici, drvoprerađivačkim pogonima u Zavidovićima i Maglaju, kamenolomi u Lipcu i Ševarlijama, te prvi rudnik u Petrovu, rastakali su ozrensko stanovništvo.

Tako su i stare srpske crkve i manastiri izgubili pređašnju ulogu. Ozrenski kraj je oduvek plenio svojom lepotom, o čemu govori i predanje o imenu planine Klek. Predanje kaže da je ovuda jednom prilikom prošla i čuvena Marija Terezija, moćna carica koja je klekla zadivljena krajolikom.

Nestašni sinovi Iz vremena kada se srpski narod okupljao oko manastira Vozuća i Gostović potiču i mnoge legende, poput one o Klisur vojvodi i sinovima Žeravici i Plamenici, koji su tuda presretali Turke, branili slabe i nejač, ali se često tukli i zbog devojaka. Središte pravoslavnog duhovnog života ostao je manastir svetog Nikole, kada je dolaskom patrijarha Makarija Školovića na čelo srpske patrijaršije u Peći počela obnova svih srpskih svetih mesta na Balkanu.