Balkanska sloga i nesloga (1): Srbi i Crnogorci, braća po mržnji
Politika crnogorske vlasti već godinama na sve načine pokušava da dokaže nacionalnu samostalnost, tako što osniva posebnu crkvu, menja jezik i pismo i na sve načine želi da izbriše iz zemlje svaku pomisao na srpstvo, pa u to ime menjaju čak i pravopis svog najvećeg pesnika Petra Petrovića Njegoša, unoseći nova "crnogorska" slova pesniku koji se izjašnjavao kao Srbin.
Oni koji se bave istorijskim prilikama tvrde da odnosi dveju susednih država nikada nisu bili gori. Čak i kad se uporede sa krizom koja je među braćom nastala početkom prošlog veka, u vreme bombaške afere. Tada je crnogorski kralj Nikola smatrao da upravo Beograd stoji iza pokušaja destabilizacije njegove vladavine. Zbog te afere praunuk kralja Nikole i danas zahteva izvinjenje dinastije Karađorđević.
Istoričar Čedomir Antić kaže da u Crnoj Gori postoji vrlo negativan odnos prema Srbiji i srpstvu uopšte, a posledica toga je nastojanje da se potpuno obesprave Srbi koji tamo žive.
- Oni nemaju pravo na jezik, kulturu, prosvetu, čak ni veru... Iako čine trećinu ukupnog stanovništva Crne Gore, Srbi su deklarisani kao manjina. Oni koji rade u državnoj upravi, policiji, sudovima i opštinama, mogu se na prste izbrojati - kaže Antić.
Nemački ekspert za zapadni Balkan Aleksandra Štiglmajer ocenila je da bi uskoro situacija mogla da postane još gora.
- Nakon što je Srbija uhapsila najtraženijeg haškog begunca, Ratka Mladića, može se razviti rivalitet i ljubomora između Srbije i Crne Gore na putu prema Evropskoj uniji. Srbija neće podnositi da mala Crna Gora napreduje bolje od nje, a Crna Gora takođe ima vrlo jaku volju - rekla je Aleksandra Štiglmajer.
Crnogorci na čelu sa Milom Đukanovićem Srbiji najviše zameraju - velikosrpsku politiku. Smatraju se njenom dugogodišnjom metom i žrtvom! Đukanović smatra da najveći problem predstavlja to što Srbija ne može da prihvati realnost, kada je reč o Kosovu i o pravoslavnoj verskoj zajednici. Da je crkva glavni kamen spoticanja u odnosu navodno bratskih država smatra i Andrija Mandić, lider Nove srpske demokratije.
- Zategnutost u odnosima dve države posledica je zalaganja Mila Đukanovića za izjednačavanje srpske i crnogorske pravoslavne crkve. On želi i da Srbi budu nacionalna manjina, a srpski jezik, iako većinski, želi da iskoreni i zameni crnogorskim. U skladu sa tim, u toku je asimilacija. O načinu na koji se ona sprovodi govori to što se Srbi praktično nasilnim merama teraju da se izjašnjavaju kao Crnogorci - tvrdi Mandić.
Crnogorska pravoslavna crkva nastala je 1993. godine, a zvanično je registrovana tek sedam godina kasnije i to u policijskoj stanici. Odeljenje za bezbednost Cetinja izdalo je uverenje 17. januara 2000. godine da je prijavljeno "osnivanje vjerske zajednice crnogorske pravoslavne crkve sa sjedištem na Cetinju, Gruda bb?"
Moskovka patrijaršija je u pismu patrijarhu srpskom Pavlu još 1993. naglasila da je "dodeljivanje autokefalnosti Crnogorskoj eparhiji od RPC bilo prosto nezamislivo, pošto ona nikada nije bila deo njene kanonske teritorije". Tako je crnogorska crkva i dalje nepriznata, ali se snaži i junači na antisrpstvu.
To je nedavno pokazao i slučaj paštrovskog paroha Srpske pravoslavne crkve Siniše Smiljića, koji je nedavno uhapšen i deportovan iz Crne Gore, jer je navodno tu godinama služio Bogu sa turističkom vizom. Tim povodom mitropolit crnogorski Amfilohije rekao je da ovaj sraman čin nije jedini, jer policija u Crnoj Gori vrši nezapamćeno nasilje nad sveštenstvom i monaštvom pravoslavne crkve.
Da Crnogorci i Srbi odavno nisu braća ili su makar u rangu Kaina i Avelja, pokazuje i želja crnogorske vlasti da se razlikuju i po jeziku i po pismu. Zvanično crnogorsko pismo je latinica, a steklo je još tri slova, koja Srbi nemaju. Dok se lingvisti smeju, u Crnoj Gori to smatraju uvredom.
Pisac, novinar i osnivač Dukljanske akademije Jevrem Brković kaže da su odnosi između Srbije i Crne Gore sa razlogom i potpuno zasluženo, nikad gori. On prednjači u optužbama da su Srbi jezik i pismo Crnogorcima ukrali davnih dana...
- Vuk Karadžić je Crnogorcima jezik zapisao i oteo im ga, da bi mi evo posle gotovo dva veka svoj jezik morali od drugih otimati, vratiti mu svoje ime i značenje. Inkunabule i hrisovulje je iz cetinjske riznice utovario uz Njegoševu pomoć i pravo s njima u Beč da ih tamo protolkuje, prouči i restaurirane vrati na Cetinje. Jezik nam je vratio kao srpski, a inkunabule i hrisovulje je za velike pare po Beču rasprodao - kaže u jednom od svojih radova.
Psiholozi kažu da je veliki broj političara u Srbiji koji korene vuku iz susedne i bratske zemlje, a oni su i najglasniji u kritikovanju crnogorske vlasti i politike. Psihoterapeut Zoran Milivojević kaže da se ovde radi o ispunjenoj, odnosno neispunjenoj fantaziji Crnogoraca da dođu u Beograd i tu naprave karijeru.
- Tu bi i brat na brata udario. Pa setimo se Slobodana Miloševića koji je bio poreklom iz Crne Gore, a proglašen je najvećim srpskim nacionalistom. Sebe je nazivao Srbinom, a njegov rođeni brat deklarisao se kao Crnogorac - tvrdi Milivojević.
U poslednje vreme sve se češće mogu čuti teorije da srpstvo s ovim nema nikakve veze, da su se odnosi Srbije i Crne Gore odavno pretvorili u crnogorsko-crnogorske odnose, tačnije u sukobe Crnogoraca i terazijskih Crnogoraca. Onih koji su imali sreće da dođu u Beograd i onih koji su imali nesreću da ostanu u Crnoj Gori...
Novi vetrovi
1909. 317.857 pravoslavna (94,38%) srpski (95%) |