Sveti arhijereski sabor SPC počinje danas

Najviše zakonodavno telo Srpske pravoslavne crkve, među udarnim temama, najverovatnije će razmatrati arondaciju i podelu eparhija u Srbiji i dijaspori. Očekuje se penzionisawe pojedinih episkopa, ali i izbor novih, kao i popunjavanje upražnjenih episkopskih katedri, te zauzimanje saborskog stava u vezi aktivnosti raščinjenog vladike, sada monaha Artemija Radosavljevića povodom otvaranja bogomolja u centralnom delu Srbije i na Kosovu i Metohiji pod nazivom " Eparhija raško-prizrenska u egzilu".

Nova crkvena vlada   Sabor bi trebalo da zameni i članove Sinoda kojima je istekao mandat. Očekuje se da mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija Radovića i episkopa dalmatinskog Fotija Sladojevića u rotiirajućoj crkvenoj vladi zamene vladika budimljansko-nikšićki Joanikije Mićović i šumadijski Jovan Mladenović, a u konkurenciji je i timočki Justin Stefanović. Pominju se takođe i vladike Vasilije Kačavenda i Jefrem Milutinović.

Sabor bi trebalo da se izjasni i po pitanju poziva Vatikanu da papa poseti Srbiju 2013. za vreme proslave 1700-te godišnjice Milanskog edikta.

U planu je, kako se nezvanično nagoveštava iz vrha SPC, podela Eparhije britansko-skandinavske na dve, ali i srednjoevropske tako što bi Austrija i Italija ušle u sastav novoosnovane eparhije, Švajcarska pripojena Eparhiji zapadnoevropskoj, a Nemačka ostala kao zasebna eparhija.

U Sjedinjenim Američkim Državama predviđa se formiranje još jedne eparhije sa sedištem u Njujorku arondacijom susednih eparhija, kao i eventualna deoba kanadske na dve eparhije, dok bi u Latinskoj Americi bila osnovana nova eparhija.

Mitroplija kojom je u SAD upravljao danas pokojni mitropolit Hristofor Kovačević, mogla bi da bude pripojena novogračaničkoj mitropoliji na čijem je čelu vladika Longin Krčo, pošto je to zatražila njegova eparhijska skupština. Nije isključeno i da se u Australiji oformi još jedna eparhija.

Takođe, Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka trebalo bi da bude podeljena na tri dela: uže gradsko jezgro koje bi ostalo u nadležnosti srpskog patrijarha, dok bi na Banjici pri crkvi Svetog Vasilija Ostroškog bilo sedište jedne novoosnovane eparhije a drugoj u čiji sastav bi ušli Novi Beograd i Zemun, centar bi bio u novobeogradskoj crkvi Svetog Dimitrija. Deobom Eparhije raško-prizrenske, obnovila bi se stara Mitropolija raška.S obzirom da, kako se saznaje u episkopskim krugovima, aktuelni episkopi iz rasejanja još nisu dali saglasnost niti su dostavili konkretan plan deobe svojih eparhija, a to je ustaljena praksa u SPC, izvesnije je da će se na crkvenoj skupštini, realizovati podela pomenutih eparhija u Srbiji.

Vladičanske rokade

U srpskom episkopatu postoje zagovornici teze da zbog ekonomske krize u svetu a posebno u Srbiji, ne treba birati nove episkope sve dok se prethodno kadrovskim rokadama iz postojećeg korpusa aktivnih i vikarnih (pomoćnih) episkopa, ne popune upražnjene i novoformirane eparhije.

U tom kontekstu kao mogući kandidati za episkopa bečkog do sada su u crkvenim krugovima pominjani vladika braničevski Ignatije Midić, sadašnji srednjoevropski Konstantin Đokić, ali i dalmatinski Fotije Sladojević.

Sabor ne sudi monasima, već vladikama   Kada je reč o raščinjenom vladici a sadašnjem monahu Artemiju Radosavljeviću, upućeni u crkveno pravo tvrde da po pitanju njegovog eventualno trajnog izopštenja iz crkvene zajednice ne treba da odlučuje Sveti arhijerejski sabor.   Pojedine vladike smatraju da bi, kako duhovito primećuju, saborsko bavljenje monahom Artemijem sada bilo "isto što i pucanje topom na miša".   Sveštenik Velibor Džomić pravni savetnik Mitropolije crnogorsko-primorske ranije je objasnio da Sveti arhijerejski sabor sudi isključivo patrijarhu i episkopima. Za sve ostale sveštenoslužitelje u prvoj instanci je nadležan eparhijski a u drugoj veliki crkveni sud, s tim što kada se radi o isključenju iz crkvene zajednice odluku eparhijskog po službenoj proceduri obavezno potvrđuje veliki crkveni sud. To, kako je napomenuo Džomić ne znači da Sveti arhijerejski sabor, na patrijarhovu inicijativu, ne treba da zauzme stav po pitanju aktivnosti koje trenutno po Srbiji sprovodi raščinjeni vladika Artemije.

Zanimljivo je da je episkop braničevski ranije navođen kao kandidat za Beograd dok je vladika Konstantin pominjan i kao potencijalni kandidat za Eparhiju bihaćko-petrovačku pod uslovom da njen sadašnji episkop Hrizostom Jevrić postane mitropolit dabrobosanski ukoliko mitropolit Nikolaj Mrđa (82) prethodno pristane na penzionisanje. Interesantno je da se iz crkvenih krugova plasiraju i nagoveštaji da bi u paketu sa Mrđom mogao u penziju i mitropolit zagrebačko-ljubljanski Jovan Pavlović (75), ali i episkop žički Hrizostom Stolić (72) koji je zimus imao teške operacije u Zrenjaninu.

Papa teško do Niša   Kada je reč o donošenju saborske odluke o dolasku pape u Niš na proslavu jubileja Milanskog edikta 2013. očigledno je da nema saglasja među vladikama.   Mnogi episkopi su mišljenja da postizanje konsenzusa u vezi sa pozivom papi "opterećuje i činjenica da Vatikan ne iskazuje spremnost da se kritički odredi prema ulozi katoličkog sveštenstva u ratnoj prošlosti". Uz podsećanje na naklonjenost carigradskog patrijarha Vartolomeja prema Vatikanu, pojedini episkopi ne isključuju mogućnost da u vrhu SPC „za dlaku“ prevlada "jaka fanariotska struja" sa dvadesetak glasova, ali i da to ne znači da bi papa došao. - Vatikan ne bi sebi dozvolio bruku da papu u Srbiji dočekaju samo oni episkopi iz eventualno tesne natpolovične saborske većine koji bi glasali za njegov dolazak, a da ga svi ostali ignorišu. Osim toga i Ruska pravoslavna crkva, kako je u diplomatskom maniru preneo mitropolit Ilarion Alfejev, razmišlja da li je ta proslava dobar momenat za prvi papin susret sa svim poglavarima pravoslavnih crkava posle hiljadugodišnjeg raskola, štoo u prevodu na narodni jezik znači rusko „njet“, a SPC treba da vodi računa i o stavovima sestrinskih pravoslavnih crkava - smatra sagovornik "Vesti" iz vrha SPC.

Kao Mrđin potencijalni naslednik navođen je i vladika istočnoamerički Mitrofan Kodić, međutim u srpskim episkopskim krugovima u Americi smatraju da je bolje rešenje da se vladika Mitrofan preseli u Njujork i tako izbegne nepotrebno formiranje njujorške eparhije, kao troškovi njenog osnivanja i izdržavanja.

Za episkopski tron u Nemačkoj bio je "viđen" vladika Grigorije Durić, ali je on to opovrgao rekavši da neće da ide nigde iz Mostara. Nakon toga u upućenim crkvenim krugovima pominjan je izbor arhimandrita Andreja Ćilerdžića za episkopa u Nemačkoj, inače sina veoma uglednog a danas počivšeg prote Dobrivoja iz Diseldorfa.

Nezvanično se pominje i da bi vikarni episkop jegarski Porfirije Perić mogao da bude kandidat za jednu od novoformiranih beogradskih eparhija, a vikarni episkop dioklijski Jovan Purić "viđen" je za nišku ili kruševačku eparhiju.

Kandidat za Kruševac mogao bi da bude i vladika Antonije Pantelić koji je sada na dužnosti šefa Podvorja SPC u Moskvi. Patrijarhov vikar vladika hvostanski Atanasije Rakita u konkurenciji je za novoformiranu Eparhiju rašku, kao i studenički arhimandrit Tihon Rakićević. Kao moguće nove prestoničke vladike u crkvenim krugovima navode se vladike zahumsko-hercegovačkog Grigorija Durića i braničevskog Ignjatija Midića, koji se pominje i kao mogući kandidat za vladiku niškog.

Za upražnjeni niški eparhijski tron nezvanično se pominje i izbor arhimandrita Mirona sadašnjeg profesora bogoslovije u Nišu. Na čelo kruševačke eparhije mogao bi doći i studenički iguman Tihon, dok bi jerođakon David (Perović) mogao biti postavljen za patrijarhovog vikarnog episkopa.

Ukoliko bi na tron neke od novoformiranih eparhija u Beogradu došao episkop Grigorije, iako on tvrdi da nema nameru da se seli iz svoje zahumsko-hercegovačke eparhije, na tronu te episkopije, mogući naslednici su iguman manastira Žitomislić Danilo ili tvrdoški iguman Sava.

Ko će od postojećih aktivnih i vikarnih episkopa na koju eparhiju biti postavljen, ali i ko će iz monaških redova biti izabran za novog vladiku, kako objašnjavaju upućenu u episkopatu, zavisiće od broja glasova koji osvoji u Saboru. A taj broj, u stilu da je "košulja bliža od haljine“, zavisi, kako napominju naši sagovornici, i od toga da da li je kandidat za kojeg se glasa bliži tzv novotarskoj i ekumenističkoj struji, ili tradicionalnoj i revniteljskoj, u vrhu SPC.