Kuda ide hrišćanstvo (2): Episkop kao oblasni gospodar

Patrijarh Pavle

I da su to prvi koraci ka osnivanju oblasnih pravoslavnih crkava kod kojih bi bio izostavljen prefiks "srpska", a koje bi bile pod kapom Carigrada.

Konstantinopoljska patrijaršija, pak, smatra da se time eliminiše jeres etnofiletizma i očekuje da nakon predstojećeg velikog svepravoslavnog sabora pod njenu jurisdikciju potpadnu pomesne pravoslavne crkve koje su samostalnost stekle posle Sedmog vaseljenskog sabora iz 787. godine.

Pravoslavni publicista Vladimir Dimitrijević smatra da ne treba praviti prebrze zaključke na osnovu malog broja činjenica.

- Ali, kao što u državi Srbiji regionalizacija maskirana u "EU standardi" priču, znači komadanje Srbije, tako i u SPC drobljenje eparhija i atomizacija episkopskog autoriteta ne znače ništa drugo osim dalju razgradnju uticaja i ugleda Crkve u narodu. Umesto sabornosti, po svemu sudeći, imaćemo "feudalizaciju", gde će svaki episkop nastojati da bude "oblasni gospodar" koji će u svojoj eparhiji da odlučuje o svemu - od dogmatike, preko liturgije, do kanonologije, a Sveti arhijerejski sabor će odlučivati nadglasavanjem i preglasavanjem. Ko će se sa strane ovakvim stanjem u SPC okoristiti, ostaje da se vidi. Srbi sigurno neće."

Srbija je pre Drugog svetskog rata imala nezavisnu crkvenu politiku, a i posle je uspevala da se ne potčini ni Carigradu ni Moskvi.

- Patrijarh German bio je majstor ravnoteže i ravnopravni sagovornik svih. Patrijarh Pavle je bio autoritet i Carigradu i Moskvi. Danas je, međutim, u SPC nadjačala fanariotska struja, koja se preko Carigrada i njegovih teologa, poput "superekumeniste" Zizjulasa, približava Vatikanu. Šta će biti - ostaje da se vidi. U svakom slučaju, mi treba da budemo svima braća, nikom poslušnici. Ni Carigradu, ni Moskvi - ističe Dimitrijević.

Vaseljanski patrijarh Vartolomej (u sredini) u Sabornoj crkvi

Pojedine pravoslavne crkve i dalje insistiraju da budući osmi vaseljenski sabor treba glasanjem da potvrdi autokefalnost onih pravoslavnih crkava koje su stekle samostalnost u osmom veku.

- To je težnja Carigrada, Aleksandrije, Jerusalima i delimično Antiohije da se obnovi tzv. pentarhijski model iz doba Justinijanove Vizantije (pored ove četiri autokefalne crkve, Rim je bio peta patrijaršija). Nemoguće je, međutim, drvo crkve vratiti u prvobitno seme jer bi to bilo golo nasilje. Ne može se preglasavati život, gruzijska, ruska, srpska, bugarska, ali i grčka crkva jesu realnost, a ne privid. Osmi sabor, ako ga bude, ne sme se baviti virtuelnom stvarnošću nego onom koja jeste - tvrdi Dimitrijević.

Pročitajte još:

1. Kuda ide hrišćanstvo (1): Svađa stara hiljadu godina

Stavljanje svih pravoslavaca pod carigradsku jurisdikciju smatra se prethodnicom za svehrišćansko ujedinjenje sa Vatikanom, međutim, u ovom trenutku Carigrad i Moskva se u mnogo čemu razilaze.

- Na nedavnom skupu Mešovite bogoslovske komisije za dijalog pravoslavaca i rimokatolika carigradski pregovarač Jovan Zizjulas i papin izaslanik nadbiskup Kurt Koh dali su oduševljene izjave da samo što se nismo ujedinili. Međutim arhiepiskop Ilarion, desna ruka patrijarha Kirila, rekao je da od skorog ujedinjenja nema ništa i da su pregovori na početku. Prema tome, Fukujamin "kraj istorije" neće se desiti ni na osmom vaseljenskom saboru. Ako ga uopšte bude - zaključio je Dimitrijević.

Pripreme za ovaj skup traju skoro 100 godina, a želju da učestvuju izrazili su i predstavnici drugih hrišćanskih konfesija.

Versko nedonošče

- Etnofiletizam je idolopoklonstvo naciji, stavljanje svoje nacije iznad Boga i Crkve. Za jeres je proglašen sedamdesetih godina 19. veka, kada je Carigradska patrijaršija anatemisala Bugarsku egzarhiju jer su Bugari tražili obnovu svoje autokefalije. Raskol između Carigrada i Sofije trajao je do posle Drugog svetskog rata. Etnofiletizam zaista postoji i zaista je protivcrkvena pojava, ali treba biti oprezan kad se izraz koristi. Grci tu priču vole da primenjuju na druge, ali zaboravljaju da su oni često skloni da sebe smatraju "superpravoslavcima", u odnosu na koje su pravoslavni Sloveni "nedonoščad". Carigrad ne tvrdi da su crkve slovenskih naroda i Gruzije u jeresi etnofiletizma, ali pretenduje na svoju vlast nad njihovim rasejanjem - objašnjava Dimitrijević.

Sveštenici i brak

Pripreme za održavanje osmog Vaseljenskog sabora su u jeku, a carigradski patrijarh Vartolomej koji nosi titulu prvog među jednakim patrijarsima izdvojio je 10 tema za razmatranje. Jedna od njih se odnosi na pravoslavnu dijasporu, odnosno određivanje nadležnosti) za pravoslavne zajednice koje su izvan matičnih zemalja. Na dnevnom redu očekuje se i utvrđivanje pravila za uzajamno kanonsko priznavanje pravoslavnih crkava, kao i uspostavljanje zajedničkog kalendara praznika. Najavljuje se i preciziranje da li mirski sveštenik može po drugi put da stupi u brak i da li će ubuduće episkopi moći da se postavljaju i iz redova mirskog (oženjenog) sveštenstva, a ne samo iz redova monaha... Kad je reč o SPC, prema rečima vladike Jovana Mladenovića, Sveti arhijerejski sabor je pre više od 10 godina zauzeo stav da se o prelasku na novi kalendar kod onih koji se još drže starog julijanskog mora doneti odluka na Svepravoslavnom saboru. On je napomenuo da će u i u tom slučaju SPC biti poslednja koja će prihvatiti novi kalendar, čak i posle Svete gore.

Sutra: Kuda ide hrišćanstvo (3): Nije crkva evroatlantska integracija