Danas je Sveti Nikola
Svetog Nikolu podjednako poštuju i zapadni i istočni hrišćani, a u Srbiji je jedna od najčesćih slava i zaštitnik pravoslavnih porodica. Smatra se da svi pravoslavni Srbi proslavljaju svetog Nikolu - polovina kao krsnu slavu, dok su druga polovina gosti pravoslavnih domaćina.
SPC obeležava dan smrti svetog Nikole, čudotvorca Mirlikijiskog koji je rođen u gradu Patari, u oblasti Mire Likijske, u vreme cara Valerijana (190-260). Umro je 6. decembra 345. godine (19. decembra po zvaničnom gregorijanjskom kalendaru), pa tog dana svi hrišćani daju pomen svetitelju.
Sveti Nikola, čije je ime u grčkom značenju - pobeditelj naroda (niki - pobeda i laos - narod) smatra se u hrišćanskom svetu kao simbol pobednika dobra nad zlom, koji je kao propovednik pravoslavnog hrišćanstva u prvim vekovima imao najveći broj pristalica.
Taj slavni svetitelj duhovni život započeo je u manastiru Novi Sion, kod svog strica, svetog Nikolaja episkopa patarskog, a posle smrti roditelja krenuo je da širi veru, pravdu i milosrđe. Ubrzo je postao arhiepiskop mirlikijski pa je u vreme progona hrišćanja, pod carevima Dioklecijanom i Maksimijanom, dospeo u tamnicu, ali je i tamo nastavljao svoje propovedi.
Sveti Nikola je istorijska ličnost, a istorija hrišćanske crkve pamti ga kao učesnika Prvog vaseljenskog sabora kojeg je 325. godine sazvao car Konstantin (280-337) želeći da uvede red u hrišćanskoj crkvi koju je ozvaničio Milanskim ediktom 313. godine.
Na tom prvom saboru na kome su se rešavala pitanja hrisćanske dogme i smbola vere učestvovali su najugledniji predstvanici hrišcanski crkava među kojima i arhiepiskop Nikolaj kao poglavar Likijske mitropolije.
Mnogopoštovan u srpskom pravoslavlju sveti Nikola je bio zaštitnik srpskih kraljeva pa su najstarije crkve njemu posvetili. U manastiru Studenica crkvu Svetog Nikole (13. vek) podigao je Stefan Nemanja, a kralj Uroš I Nemanjić i kraljica Jelena Anžujska sagradili su pored svoje zadužbine u manastiru Gradac crkvicu Svetog Nikole koja je i danas gotovo netaknuta.
Među mnogobrojnim svedočanstvima zabeleženo je i da je kralj Stefan Dečanski kome je, prema predanju, sveti Nikola vratio vid, zlatom okitio crkvu svetog Nikole u Bariju.
U srpskim manastirima Sveti Nikola se slika u odeždi arhiepiskopa a među najlepše predstave spadaju i scene sa Prvog vaseljenskog Sabora su u manastiru Dečani (14. vek).
Običaj je da se uoči Svetog Nikole, u vreme prazničnog bdenija, sve lađe zaustave i bace sidra. U srpskom pravoslavlju slava Svetog Nikole pada u vreme Božićnog posta pa je običaj da se na slavsku trpezu iznose posna jela.